Giữa tháng 10 âm lịch là ngày giỗ của Mẹ mình ! Khi mẹ mới mất mình có viết chuyện về mẹ, đăng thành tập và gửi để mấy anh, em giữ làm kỷ niệm, chắc là mình sẽ post dần lên đây, nhưng vì lúc viết (1997) phải nhờ đánh máy, không còn file nên mình chuyển từ bản in ra, rồi đăng sau. Hôm nay, nhớ mẹ, mình viết bài này như một nén tâm nhang gửi tới mẹ nơi chín suối.
Mẹ mình là nữ hộ sinh làm ở trạm y tế xã (trạm xá), nói là nữ hộ sinh nhưng không chỉ là chuyên về đỡ đẻ mà kiêm nhiệm nhiều việc khác . Vì trạm xá ngày ấy (mình chỉ kể thời gian mình nhớ và ấn tượng nhất là từ 1968 đến 1974) có 4 người phụ nữ, mẹ mình lớn tuổi nhất. Có một trạm Trưởng là y sỹ (mình nhớ có thời điểm là chú Tứ, rồi dì Nhâm), một người phụ trách tủ thuốc (dì Liễu), một y tá (dì Vinh) và mẹ mình. Mọi người trong trạm xá vừa là y tá (chích thuốc), vừa là hộ lý và khi cần vẫn có thể đỡ đẻ (những ca dễ) thay mẹ mình. Nhưng có lẽ mẹ mình là một bà đỡ mát tay dù tính bà nóng như ...lửa (hi!hi). Các sản phụ ngày ấy chắc không quên mẹ mình vì bà rất tận tâm với công việc, tay nghề cứng nhưng cũng sẵn sàng làm các cô, chị xấu cái hổ nếu đau đẻ mà la...to, hoặc đang từ ruộng cấy về chưa kịp rửa chân...mà leo lên bàn đẻ! Rút kinh nghiệm, sau này mình đi đẻ nghe sáng kiến của chị bạn chỉ là nếu đau thì kêu BS ơi: đã quá! đã quá (thì sẽ không bị la).
Mẹ mình học nghề hộ sinh từ đầu những năm 50 của thế kỷ trước (học trường lớp hẳn hoi, có mấy cuốn sách dạy đỡ đẻ mẹ giữ lại, hồi còn ở nhà mình thi thoảng vẫn lôi ra xem giải buồn). Mẹ mình tuy nóng tính nhưng mát tay nên tâm lý của sản phụ và người nhà là vẫn muốn mẹ mình đỡ.
Những năm 60, 70 của thế kỷ 20, công việc của mẹ mình được mọi người quý lắm. Tuy có trạm xá xã, nhưng không phải ai cũng đến kịp trạm xá để đẻ ( nông dân mà), nhiều khi đang dở tay làm việc mà đau bụng không đi kịp đến trạm xá thì người nhà tới thẳng nhà mình kêu mẹ mình đến tận nhà đỡ. Vì nhà chỉ có 2 mẹ con nên nếu là ban đêm, nhiều khi mẹ mình bế cả mình đi trong đêm.
Lớn hơn tí thì mình hay được mẹ dắt đi theo mẹ từ đầu làng đến cuối xã, mình rất thích được đi theo mẹ như thế vì mọi người quý mẹ mình và mình đượcăn theo sự “nổi tiếng" này. Vào nhà ai chơi hễ có quả cam, trái chuối, khúc mía, quả ổi trong vườn là hái cho mình, có khi là quả trứng gà so bé tẹo gà mái vừa đẻ còn nóng hổi cũng lại dành cho mình (mình rất tự hào khi có người mẹ nổi tiếng cấp xã và nhiều xã lân cận).
Vì thế nên sau rất nhiều năm mẹ mình đi xa, mỗi lần mình về quê ngoại, khi nói mình là con bà C thì mọi người lại nhận ra ngay (nhận ra mẹ mình trước rồi nhận ra mình sau, hê hê, mình chỉ ăn theo sự nổi tiếng của mẹ mình thôi).
Mẹ mình ngoài việc chính là đỡ đẻ thì còn tham gia Hội phụ nữ xã nên cũng có nhiều công việc để đi, như đi vận động sinh đẻ có kế hoạch khi có cán bộ y tế từ huyện từ tỉnh về…đi họp phụ nữ xã, tổ chức chích vacxin chủng ngừa bệnh ở các xóm. (hồi ấy còn có nhỏ mũi bằng dung dịch tỏi chống cảm cúm). Còn nhớ hồi í thỉnh thoảng mẹ mình lại thổi cho mình một quả bóng ( như bóng bay) có cái đầu hình ngộ lắm, mãi sau này lớn mình mới biết mẹ mình lấy cái bao cao su ( khi đi phát động phong trào sinh đẻ có kế hoạch các dì ở huyện hay mang về nhà mình để), mẹ lấy một cái thổi cho mình chơi (hê! hê, mẹ mình sáng tạo thật, cái vụ này thì mấy đứa trẻ con hàng xóm bạn mình chỉ có mà đứng nhìn và thèm nhé !)
Nhà mình ở gần sông, ở giữa sông có một bãi bồi (gọi là làng Soi), có người sinh sống bên đó, nhưng mùa nước lụt thì hơi cưc, bù lại hoa màu bên ấy rất tươi tốt . Mình thích được mẹ dẫn sang Soi vì được đi qua sông bằng đò, cảm giác vừa thích vừa sợ. Cư dân bên đó vẫn phải sang bên này sông để người lớn thì đi làm ruộng, chợ búa, khám bệnh.. con nít thì đi học.
Có hai xóm là Soi trên và Soi dưới, mỗi xóm có một bến đò và mỗi bến chỉ có một con đò (mình không biết có phải là đò của HTX hay của riêng nhà ai, vì lúc đó mình còn bé không tìm hiểu kỹ). Mẹ mình hay dắt mình sang xóm Soi dưới vì ở xóm này mẹ mình có nhiều người quen thân và bến đò gần nhà, ít đi bến đò Soi trên vì xa hơn.
Thường là nếu có ai sang bên này bờ đi công việc thì đò sẽ được neo lại tại bến, ai sang thì cứ thế mà chèo (không có người chuyên đưa đò) vì thế từ con nít đến người già ở xóm Soi đều biết chèo đò. Nếu hôm nào sang Soi, ra gặp đò sang thì đi cùng, nếu có đò neo tại bến thì mẹ mình sẽ tự chèo sang, mẹ mình chèo không khéo như dân làng Soi, nhưng chèo một hồi cũng sang tới, có thể chệch so với điểm cần đến một đoạn, nhưng không sao, mẹ mình lên bờ rồi xuống kéo đò lại bến (mình đã rất ngưỡng mộ vì mẹ biết chèo đò).
Nhưng không phải khi nào sang Soi thì đò cũng nằm ở bên này bến, nên muốn sang bên đó mẹ mình sẽ đứng gọi: Đò ơi ơi ơi ơiiiiiii….!
Khi nghe tiếng gọi đò, nhà đầu xóm Soi nhìn và biết ngay là mẹ mình, có trẻ con thì sai chèo sang đón mẹ, con mình qua, không có trẻ con thì đích thân chủ nhà chèo đò qua, thường là dì T hay chèo đò sang đón mẹ, con mình.
Nhà dì T có mấy đứa con sàn sàn tuổi nhau, có đứa con gái bằng tuổi mình tên H. Mỗi lần mình sang là lại cùng nó lang thang ra phía sau bãi xem những cây dại mọc và đi hái chùm trái đo đỏ (chẳng nhớ gọi là cây gì) hái làm đồ chơi thích lắm.
Nhưng cũng có khi mẹ mình sang bên Soi vào buổi tối để cấp cứu, chích thuốc cho người bệnh, hay vận động sinh đẻ có kế hoạch, hay làm việc gì gì đó mà vì ban ngày người ta bận đi làm không gặp nên phải sang ban đêm (chuyện của người lớn mà). Khi mẹ sang Soi ban đêm thì mình không đi theo, nhưng ở trong nhà mình vẫn nghe tiếng mẹ gọi : Đò ơi ơi ơi ơiiiiiii….!
Mấy chục năm đã qua rồi, mẹ cũng đi xa lâu rồi,nhiều ký ức vui, buồn cái nhớ cái quên, nhưng tiếng mẹ gọi đò thì vẫn như văng vẳng bên tai: Đò ơi ơi ơi ơiiiiiii….! Và hôm nay ngày giỗ mẹ ! …Mẹ ơi !
